Inleiding

Een team wetenschappers van de Universiteit van Cambridge heeft een nieuw mechanisme ontdekt dat verklaart hoe vasten ontstekingen in het lichaam kan verminderen. Deze ontdekking werpt nieuw licht op de manier waarop caloriebeperking het immuunsysteem beïnvloedt en kan helpen bij het voorkomen van chronische ziekten zoals hart- en vaatziekten, diabetes en zelfs neurodegeneratieve aandoeningen zoals Alzheimer.

Hoe vasten ontstekingen remt

Ontstekingen zijn een natuurlijke reactie van het lichaam op schade of infectie. Wanneer dit proces echter overactief wordt, kan het leiden tot chronische ontstekingen, een belangrijke factor bij veel moderne ziekten.
Het onderzoek van Cambridge toont aan dat vasten de niveaus van arachidonzuur in het bloed verhoogt — een vetzuur dat de activiteit van het NLRP3-inflammasoom vermindert.

Dit inflammasoom fungeert als een alarmsysteem in cellen en veroorzaakt ontstekingen om het lichaam te beschermen. Wanneer dit systeem echter te actief is, kan het schade veroorzaken. De stijging van arachidonzuur door vasten helpt dit mechanisme tot rust te brengen.

Het onderzoek

Het team onder leiding van Professor Clare Bryant liet 21 vrijwilligers een gecontroleerde maaltijd eten van 500 kilocalorieën, gevolgd door een vastenperiode van 24 uur.
Na het vasten ontdekten de onderzoekers verhoogde niveaus van arachidonzuur in het bloed. Zodra de proefpersonen weer aten, daalden deze niveaus opnieuw.

In laboratoriumtests bleek dat arachidonzuur de activiteit van het NLRP3-inflammasoom remt, wat ontstekingsreacties dempt. Dit was verrassend, omdat arachidonzuur eerder werd geassocieerd met het tegenovergestelde effect.

De link met het westerse dieet

Volgens Professor Bryant verklaart deze ontdekking waarom vasten en caloriebeperking kunnen beschermen tegen de schadelijke effecten van een westers dieet, dat vaak rijk is aan vetten en suikers.
Een overmatige calorie-inname kan de inflammasoomactiviteit verhogen, terwijl periodiek vasten dit juist lijkt te verlagen — een soort yin-en-yang-effect in het immuunsysteem.

Aspirine en ontstekingsremming

Interessant genoeg kan deze bevinding ook verklaren waarom medicijnen zoals aspirine ontstekingsremmend werken. Aspirine voorkomt dat arachidonzuur te snel wordt afgebroken, waardoor het niveau ervan stijgt — en zo mogelijk het inflammasoom wordt geremd.
Toch waarschuwt Bryant dat aspirine niet preventief mag worden gebruikt zonder medisch advies, omdat langdurig gebruik ernstige bijwerkingen zoals maagbloedingen kan veroorzaken.

Conclusie

De studie ondersteunt de groeiende hoeveelheid bewijs dat vasten en caloriebeperking gunstige effecten hebben op de gezondheid. Hoewel er meer onderzoek nodig is om de langetermijneffecten te bevestigen, wijst dit werk op een krachtig biologisch mechanisme waarmee periodiek vasten chronische ontstekingen kan verminderen.

Bron: Pereira, M & Liang, J et al. Arachidonic acid inhibition of the NLRP3 inflammasome is a mechanism to explain the anti-inflammatory effects of fasting. Cell Reports; 23 Jan 2024; DOI: 10.1016/j.celrep.2024.113700